શિયાળુ સત્રમાં નવતર સૂચના

સંસદના શિયાળુ સત્રનો આરંભ સોમવારે થઈ રહ્યો છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી સંસદની કાર્યવાહી દરમ્યાન ભારે ધાંધલ ધમાલ કરવાનું વિપક્ષનું ચલણ વધી રહ્યંy છે. કોઈપણ મુદ્દામાં રજનું ગજ કરીને કાર્યવાહીને ખોરવવાના વિપક્ષી વલણને હવે સામાન્ય નાગરિકો પણ વખોડતા થયા છે. આ બધા વચ્ચે સંસદના સત્ર અગાઉ રાજ્યસભાએ એક બુલેટિન બહાર પાડીને કાર્યવાહી યોગ્ય રીતે ચાલી શકે તે માટે સભ્યોને માર્ગદર્શક સૂચનાઓ આપી છે. હવે આ સૂચનાઓની સામે સવાલ ખડા થઈ રહ્યા છે. રાજ્યસભાએ સત્રના આરંભ અગાઉ જાહેર કરેલા આ ખાસ બુલેટીનમાં સભ્યોએ શું કરવું જોઈએ અને શું ન કરવું તે મુદ્દાઓનો ઉલ્લેખ કરાયો છે. આમાં ગૃહના અધ્યક્ષ  દ્વારા અપાયેલા કોઈપણ નિર્ણયની સંસદની અંદર કે બહાર સીધી કે આડકતરી રીતે ટીકા થવી જોઈએ નહીં. બુલેટિનમાં એમ કહેવાયું છે કે, ગૃહના અધ્યક્ષ અગાઉના પ્રસંગોને અનુરૂપ નિર્ણય આપતા હોય છે. જો કોઈ અગાઉનું કોઈ ઉદાહરણ ઉપલબ્ધ ન હોય તો સંસદીય પરંપરાને અનુસરવામાં આવે છે. પ્રથમ નજરે આ સૂચનાઓ રાજ્યસભાની કાર્યવાહી સમીસૂતરી રીતે ચાલે તે જણાય છે, પણ તેમાં કોઈપણ કામની ટીકાની માટે પણ સ્થાન હોવાની અનિવાર્યતા જણાઈ રહી છે. આમ તો સંસદીય લોકશાહીમાં ટીકા અને વિવાદ ચાવીરૂપ સ્થાન ધરાવે છે, પણ આમાં મર્યાદા જળવાય તે ભારે જરૂરી બની રહે છે. લોકશાહીમાં પોતાના મતને વ્યક્ત કરવાનો સાંસદોથી માંડીને સામાન્ય નાગરિક સુધીના સૌને અધિકાર હોય છે, પણ આવો મત કે ટીકા કોઈની બદનક્ષી કરે તેવી કે પૂર્વગ્રહ યુક્ત ન હોય તેનો ખ્યાલ રખાવો જોઈએ એ સૌ હંમેશાં વિસરી જતા હોય છે. આમ તો સંસદમાં વિપક્ષ સરકારની નીતિ-રીતિની ટીકા કરે એ લોકશાહી માટે આદર્શ ગણી શકાય, પણ આ ટીકા જ્યારે ગૃહની કાર્યવાહી ચાલવા જ ન દે ત્યારે અતિની ગતિ જેવો તાલ થાય છે. આ વખતે ઉપરાષ્ટ્રપતિ સીપી રાધાકૃષ્ણન માટે રાજ્યસભાના સભાપતિ તરીકેનું પ્રથમ સત્ર બની રહેશે. આ સત્રમાં વિપક્ષ પાસે મતદારયાદી સુધારવાની ખાસ કવાયતનો મુદ્દો હાથવગો છે. આ મુદ્દે ગૃહમાં ધાંધલ થાય એવી પૂરી શક્યતા છે. આમ શિયાળુ સત્ર પણ પડકારભર્યું બની રહેશે એવા અંઁધાણ મળી રહ્યા છે. જે સભ્યો સભાપતિની વિનંતીઓને ગણકારતા ન હોય તેમની પાસે રાજ્સભાના બુલેટીનના માગર્દશક મુદ્દા અનુસરવાની અપેક્ષા રાખી શકાય નહીં.